Anna Radziszewska
JĘZYK POLSKI - PSO
PSO z języka polskiego
KRYTERIA_OCENY_DLUZSZYCH_i_KROTSZYCH_FORM_WYPOWIEDZI_klasy_V-VIII.pdf
Szczegółowe kryteria ocen śródrocznych i końcoworocznych z języka polskiego :
Klasa IV:
I. Ocena celująca
Ocenę celującą otrzymuje uczeń, którego wiedza znacznie wykracza poza obowiązujący program nauczania:
- twórczo i samodzielnie rozwija własne uzdolnienia i zainteresowania,
- proponuje rozwiązania wykraczające poza materiał programowy,
- wypowiedzi ustne i pisemne są bezbłędne,
- nie powiela cudzych pomysłów i poglądów,
- bierze udział i osiąga sukcesy w konkursach literackich i teatralnych w szkole i poza szkołą,
- podejmuje działalność literacką lub kulturalną i prezentuje wysoki poziom merytoryczny oraz artystyczny (np. udział w akademiach, udział w imprezach artystycznych, udział w konkursach literackich, recytatorskich itp.),
- posiada rozszerzone umiejętności z zakresu kształcenia językowego oraz nauki o języku, przewidywane w programie nauczania w klasie IV.
II. Ocena bardzo dobra
Ocenę bardzo dobrą otrzymuje uczeń, który opanował pełny zakres wiadomości określony programem nauczania dla klasy IV, a w szczególności:
- wypowiedzi ustne i pisemne są całkowicie poprawne pod względem stylistyczno – językowym, ortograficznym, merytorycznym i logicznym,
- doskonale potrafi posługiwać się poznanymi w klasie IV formami wypowiedzi (opowiadanie, opis wyglądu przedmiotu i postaci, dialog, list do najbliższych),
- samodzielnie sporządza plan odtwórczy lektury i kompozycyjny własnej wypowiedzi,
- radzi sobie z układem graficznym wypowiedzi pisemnej – akapity,
- wykazuje się bardzo dobrą znajomością przeczytanego tekstu,
- potrafi nazwać niektóre stany psychiczne bohaterów literackich i ich przejawy,
- ma bogaty zasób słownictwa i umiejętnie posługuje się nim,
- samodzielnie i sprawnie posługuje się słownikiem ortograficznym,
- analizuje utwór poetycki, samodzielnie rozpoznaje i nazywa środki poetyckie,
- samodzielnie wyodrębnia i nazywa elementy świata przedstawionego,
- rozumie i potrafi wskazać motywy postępowania bohaterów literackich,
- podaje poprawnie cechy gatunkowe baśni i jej elementy,
- rozumie morał wynikający z utworu baśniowego,
- odróżnia pojęcia narratora i podmiotu lirycznego, samodzielnie potrafi wskazać ich w tekście,
- bierze czynny udział w lekcji,
- płynnie czyta nowy tekst,
- rozróżnia biegle poznane w klasie IV części mowy,
- wskazuje różnice między osobową a nieosobową (bezokolicznik) formą czasownika,
- poprawnie stosuje formy liczby, osoby, rodzaju, czasu podanych czasowników,
- rozróżnia czas przyszły złożony od czasu przyszłego prostego podanych czasowników,
- biegle odmienia rzeczowniki przez przypadki
- odmienia przymiotniki i zauważa zależność form przymiotnika od określanego rzeczownika,
- wyróżnia w zdaniu podmiot i orzeczenie,
- układa zdanie pojedyncze i złożone,
- potrafi zbudować zdanie z podanych związków wyrazowych,
- odróżnia głoskę od litery, spółgłoskę od samogłoski,
- określa spółgłoski,
- zna zasady akcentowania w języku polskim i poprawnie akcentuje,
- zna zasady ortograficzne, umie wykorzystać je w praktyce.
III. Ocena dobra
Ocenę dobrą otrzymuje uczeń, który opanował wiadomości i umiejętności przewidziane podstawą programową oraz wybrane elementy przewidziane programem nauczania w klasie IV, a w szczególności:
- czyta poprawnie, stosując zasady prawidłowego przestankowania,
- jego wypowiedzi ustne i pisemne mogą zawierać jedynie nieliczne błędy językowo-stylistyczne, logiczne i ortograficzne,
- w wypowiedziach próbuje oceniać zachowania bohaterów literackich oraz formułuje ogólne wnioski o utworach,
- poprawnie sporządza plan ramowy,
- potrafi posługiwać się słownikiem ortograficznym,
- zna i potrafi wymienić elementy świata przedstawionego
- potrafi ocenić postępowanie bohatera literackiego,
- rozpoznaje i nazywa środki poetyckie,
- rozpoznaje w teście narratora i podmiot liryczny,
- rozróżnia części mowy poznane w klasie IV,
- poprawnie odmienia (stosuje w zdaniach) czasowniki i rzeczowniki,
- poprawnie odmienia przymiotniki,
- zna podstawowe części zdania: podmiot i orzeczenie,
- rozpoznaje zdania pojedyncze i złożone,
- rozróżnia głoskę, literę, samogłoskę i spółgłoskę,
- określa spółgłoski,
- poprawnie dzieli wyrazy na sylaby,
- zna zasady ortograficzne i stosuje je w praktyce.
IV. Ocena dostateczna
Ocenę dostateczną otrzymuje uczeń, który opanował wiadomości i umiejętności określone programem nauczania dla klasy IV na poziomie nie przekraczającym wymagań zawartych w podstawie programowej, a w szczególności:
- w wypowiedziach ustnych i pisemnych na ogół przestrzega zasad poprawnościowych w zakresie budowy zdań, precyzyjnego stosowania poznanego słownictwa i ortografii,
- przy niewielkiej pomocy nauczyciela wypowiada się w szkolnych formach pisemnych,
- samodzielnie wypowiada się na temat przeczytanej lektury,
- próbuje ( z pomocą nauczyciela ) częściowo scharakteryzować bohatera literackiego,
- odróżnia postacie realistyczne od fantastycznych,
- odróżnia baśń od innych utworów,
- umie wymienić elementy świata przedstawionego,
- wskazuje przy pomocy nauczyciela środki artystyczne w poezji i prozie,
- odróżnia postacie i wydarzenia realistyczne od fantastycznych,
- tworzy bezokoliczniki od czasownika w formie osobowej i odwrotnie,
- odróżnia przyimek od innych części mowy,
- rozpoznaje rzeczownik w funkcji podmiotu i czasownik w roli orzeczenia,
- odmienia rzeczowniki przez przypadki,
- odmienia czasowniki przez osoby, liczby, czasy, rodzaje,
- podane zdania dzieli na pojedyncze i złożone,
- rozróżnia głoski, litery,
- przy małej pomocy nauczyciela określa spółgłoski i samogłoski,
- dzieli wyrazy na sylaby,
- zna większość zasad ortograficznych i z pomocą nauczyciela umie zastosować je w praktyce.
V. Ocena dopuszczającaOcenę dopuszczającą otrzymuje uczeń, który samodzielnie lub przy pomocy nauczyciela wykonuje zadania o niewielkim stopniu trudności, a w szczególności:
- technika cichego i głośnego czytania pozwala na zrozumienie tekstu,
- błędy językowe, stylistyczne, logiczne i ortograficzne popełniane w wypowiedziach pisemnych nie przekreślają wartości pracy i wysiłku, jaki włożył uczeń w ich napisanie,
- przy pomocy nauczyciela ( lub samodzielnie ) przekazuje treść przeczytanego łatwego tekstu,
- wyodrębnia postacie literackie,
- łączy tytuły utworów z nazwiskami autorów,
- przy pomocy nauczyciela rozróżnia części mowy,
- rozpoznaje osobę, liczbę i czas czasownika, liczbę i rodzaj rzeczownika,
- przy pomocy nauczyciela wskazuje podmiot i orzeczenie,
- zna alfabet, układa wyrazy w kolejności alfabetycznej, dzieli wyrazy na sylaby,
- przy pomocy nauczyciela wyróżnia głoski, litery,
- zna podstawowe zasady ortograficzne.
VI. Ocena niedostateczna
Ocenę niedostateczną otrzymuje uczeń, który nie opanował podstawowych wiadomości z fleksji, składni, słownictwa, ortografii, w zakresie redagowania poznanych form wypowiedzi.
- nie opanował techniki głośnego i cichego czytania,
- wypowiedzi nie są poprawne pod względem językowym i rzeczowym,
- w wypowiedziach pisemnych nie przestrzega reguł ortograficznych,
- nawet przy pomocy nauczyciela nie jest w stanie rozwiązać zagadnienia o elementarnym stopniu trudności.
Klasa V:
I. Ocena celująca
Ocenę celującą otrzymuje uczeń, którego wiedza znacznie wykracza poza obowiązujący program nauczania:
- twórczo i samodzielnie rozwija własne uzdolnienia i zainteresowania.
- proponuje rozwiązania oryginalne i wykraczające poza materiał programowy.
- jego wypowiedzi ustne i pisemne są bezbłędne oraz cechują się dojrzałością myślenia.
- nie powiela cudzych poglądów, potrafi krytycznie ustosunkować się do językowej, literackiej i kulturalnej rzeczywistości.
- bierze udział i osiąga sukcesy w konkursach szkolnych i międzyszkolnych.
- podejmuje działalność literacką lub kulturalną w różnych formach / np. udział w akademiach, inscenizacje teatralne /, prezentuje wysoki poziom merytoryczny oraz artystyczny.
- posiada rozszerzone umiejętności z zakresu kształcenia językowego oraz nauki o języku przewidziane programem nauczania w klasie V.
- wykazuje ponadprogramowe umiejętności w zakresie kształcenia literackiego i kulturalnego.
- rozszerza czytelnictwo o lektury nadobowiązkowe ( poza wskazanymi przez nauczyciela ).
II. Ocena bardzo dobra
Ocenę bardzo dobrą otrzymuje uczeń, który opanował pełny zakres wiadomości określanych programem nauczania dla klasy V, a w szczególności:
- wypowiedzi ustne i pisemne są całkowicie poprawne pod względem stylistyczno – językowym, ortograficznym, merytorycznym i logicznym.
- doskonale potrafi posługiwać się poznanymi w klasie V formami wypowiedzi,
- podejmuje próby charakterystyki postaci / na wyrazistych przykładach /,
- samodzielnie sporządza notatki z czytanych lektur,
- bezbłędnie układa plan odtwórczy lektur, plan kompozycyjny własnej wypowiedzi,
- bardzo dobra znajomość przeczytanego tekstu pozwala mu na swobodne jego analizowanie, ocenę postępowania i poglądu bohaterów, pisanie opowiadania twórczego z elementami opisu, do opowiadania wprowadza dialog,
- zwraca uwagę na problematykę moralną zawartą w poznanych utworach,
- biegle posługuje się :Słownikiem języka polskiego”, „Słownikiem ortograficznym”, „Słownikiem wyrazów bliskoznacznych” itp., różnymi encyklopediami,
- potrafi porównać cechy gatunkowe baśni i bajki,
- analizuje utwór liryczny, samodzielnie wskazuje środki poetyckie poznane w kl. IV oraz przenośnię,
- zna cechy gatunkowe mitu, legendy, bajki, opowiadania,
- potrafi zaliczyć utwór do odpowiedniego gatunku,
- samodzielnie dostrzega ogólny sens utworu, przesłanie, ideę, temat,
- zna najistotniejsze tworzywa sztuki filmowej, teatralnej i radiowej,
- wskazuje różnice między czasownikiem dokonanym i niedokonanym,
- określa znaczenie trybów czasownika, biegle odmienia czasownik w trybie rozkazującym i przypuszczającym.
- zna zasady pisowni cząstki „by” z czasownikami,
- w odmianie rzeczownika przez przypadki wyróżnia temat oboczny, oboczności,
- określa rolę przyimków w zdaniu,
- wskazuje podobieństwa i różnice między przymiotnikiem i przysłówkiem,
- podaje poprawne formy liczebników,
- klasyfikuje rodzaje wypowiedzeń, podaje ich przykłady,
- wyróżnia w zdaniu zespoły składniowe i nazywa je,
- układa zdanie pojedyncze rozwinięte według poznanego wykresu,
- przeprowadza klasyfikację zdań złożonych,
- wskazuje różnice między samogłoską i spółgłoską,
- podaje zasady akcentowania wyrazów w języku polskim oraz zasady wymawiania wyrazów bezakcentowych.
III. Ocena dobra
Ocenę dobrą otrzymuje uczeń, który opanował wiadomości i umiejętności przewidziane podstawą programową oraz wybrane elementy przewidziane programem nauczania w klasie V, a w szczególności:
- czyta poprawnie, stosując zasady prawidłowej intonacji i akcentowania,
- jego wypowiedzi ustne i pisemne mogą zawierać jedynie nieliczne błędy językowo- stylistyczne, logiczne i ortograficzne.
- potrafi samodzielnie poprawić większość własnych błędów.
- podejmuje próby wypowiadania się w formach trudniejszych niż określone podstawą programową : opowiadanie twórcze, opis postaci z elementami charakterystyki,
- samodzielnie redaguje sprawozdanie,
- w wypowiedziach próbuje oceniać i wartościować problemy i zjawiska dotyczące języka, literatury oraz kultury,
- nazywa cechy gatunkowe mitów, legendy, bajki, opowiadania,
- w narracji wskazuje elementy opisu, dialogu, opowiadania,
- wyróżnia środki poetyckie, z pomocą nauczyciela potrafi wskazać przenośnię w tekście poetyckim,
- poprawnie sporządza plan ramowy i szczegółowy lektury,
- określa formę gramatyczną czasowników,
- stosuje w zdaniu czasownik w formie osobowej i nieosobowej,
- tworzy czasownik dokonany od niedokonanego, wyróżnia cząstkę, za pomocą której tworzy ten czasownik,
- poprawnie odmienia czasowniki typu : umiem, rozumiem, idę,
- omawia budowę form trybu rozkazującego i przypuszczającego,
- wyodrębnia temat i końcówkę,
- uzasadnia pisownię rzeczownika, odwołując się do odmiany,
- w zdaniu wskazuje przyimki i wyrażenia przyimkowe, nazywa ich rolę w zdaniu,
- tworzy przysłówki od przymiotników, stosuje je w zdaniach i określa ich rolę,
- określa formę gramatyczną przymiotnika z rzeczownikiem,
- zastępuje słowem liczebniki podane cyfrą i odwrotnie,
- stosuje w zdaniu liczebnik w odpowiednim przypadku,
- podaje przykład współrzędnego i podrzędnego zespołu składniowego,
- robi wykres zdania pojedynczego rozwiniętego / na łatwych przykładach/,
- próbuje przekształcać zdanie pojedyncze na złożone i odwrotnie,
- układa zdania złożone współrzędnie i podrzędnie.
- rozpoznaje wyrazy bezakcentowe.
- poprawnie akcentuje wyrazy na 3 i 4 sylabę od końca.
IV. Ocena dostateczna
Ocenę dostateczną otrzymuje uczeń, który w zakresie umożliwiającym postępy w dalszym uczeniu się, opanował wiedzę i umiejętności zawarte w podstawie programowej klasy V, a w szczególności:
- w wypowiedziach ustnych i pisemnych na ogół przestrzega zasad poprawnościowych w zakresie budowy zdań, precyzyjnego stosowania poznanego słownictwa i ortografii,
- w miarę samodzielnie wypowiada się w szkolnych formach pisemnych / opowiadanie odtwórcze z dialogiem, opis przedmiotu i postaci, sprawozdanie, list, zaproszenie/.
- opanował technikę poprawnego czytania i doskonali się pod względem dykcji, intonacji, akcentowania,
- ma świadomość mechanizmów popełnianych błędów i potrafi je poprawić przy pomocy nauczyciela,
- umie wymieniać elementy świata przedstawionego / miejsce i czas akcji, bohaterów, wydarzenia/,
- odróżnia osobę mówiącą i narratora od rzeczywistego autora,
- zna pojęcie mitu, legendy, opowiadania,
- w utworze lirycznym wskazuje środki poetyckie poznane w klasie IV, zna przenośnię, ale ma trudności w odnalezieniu jej w tekście,
- tworzy bezokoliczniki od czasowników w formie bezosobowej i odwrotnie,
- rozróżnia czasowniki dokonane i niedokonane,
- odmienia czasownik we wszystkich trybach / prostsze przykłady/,
- odmienia przez przypadki rzeczownik o prostej odmianie,
- rozpoznaje rzeczownik w roli podmiotu i określenia rzeczownika,
- odróżnia przyimek od innych części mowy,
- rozpoznaje czasownik w roli orzeczenia i określenia czasownika,
- odmienia przymiotnik przez przypadki,
- łączy przymiotnik z rzeczownikiem, odmienia je, określa przypadek, liczbę i rodzaj,
- rozpoznaje w zdaniu liczebnik,
- rozróżnia zdanie i równoważnik zdania, podaje przykłady typów zdań,
- łączy w zespoły składniowe wyrazy tworzące zdanie,
- wpisuje zdanie w podany wykres,
- podane zdania dzieli na pojedyncze i złożone,
- z podanych zdań pojedynczych tworzy zdanie złożone,
- dzieli wyrazy na głoski,
- odróżnia samogłoski od spółgłosek,
- poprawnie akcentuje wyrazy na 2 sylabę od końca.
V. Ocena dopuszczająca
Ocenę dopuszczającą otrzymuje uczeń, którego wiedza i umiejętności pozwalają na samodzielne lub przy pomocy nauczyciela wykonanie zadań o niewielkim stopniu trudności:
- jego technika cichego i głośnego czytania pozwala na zrozumienie tekstu,
- względna poprawność językowa i rzeczowa wypowiedzi ustnych świadczy o zrozumieniu przez niego analizowanego zagadnienia,
- błędy językowo – stylistyczne, logiczne i ortograficzne popełniane w wypowiedziach pisemnych nie przekreślają wartości pracy i wysiłku, jaki włożył w ich napisanie,
- stopień opanowanych przez niego wiadomości pozwala na wykonanie zadań typowych, o niewielkim zakresie trudności, samodzielnie lub przy pomocy nauczyciela,
- wyodrębnia elementy świata przedstawionego w utworze literackim,
- poprawnie łączy nazwiska autorów z tytułami lektur,
- rozróżnia części mowy,
- wskazuje podmiot, orzeczenie i określenia,
- odmienia rzeczownik i przymiotnik przez przypadki,
- odmienia czasownik przez osoby, liczby, czasy i tryby,
- odróżnia zdanie od równoważnika zdania, zdanie pojedyncze od złożonego,
- wyróżnia głoski, litery i sylaby w podanym wyrazie,
- poprawnie pisze wyrazy poznane na lekcjach ortografii /ok. 65 – 60%/ oraz zna podstawowe zasady ortograficzne.
VI. Ocena niedostateczna
Ocenę niedostateczną otrzymuje uczeń, który :
- nie opanował podstawowych wiadomości z fleksji, składni, słownictwa, ortografii,
- nie opanował elementarnych wiadomości z zakresu budowy i analizy utworu literackiego, przewidzianych podstawą programową w klasie V,
- nie opanował podstawowych form redagowania wypowiedzi pisemnej,
- nie opanował techniki głośnego i cichego czytania nawet w stopniu dopuszczającym,
- jego wypowiedzi pisemne i ustne nie są poprawne pod względem językowym i rzeczowym,
- w wypowiedziach pisemnych nie przestrzega reguł ortograficznych,
- nawet przy pomocy nauczyciela nie jest w stanie rozwiązać zagadnienia o elementarnym stopniu trudności.
Klasa VI:
I. Ocena celująca
Ocenę celującą otrzymuje uczeń, którego wiedza znacznie wykracza poza obowiązujący program nauczania:
- twórczo oraz samodzielnie rozwija własne uzdolnienia i zainteresowania,
- proponuje rozwiązania oryginalne, wykraczające poza materiał programowy,
- jego wypowiedzi ustne i pisemne są bezbłędne, cechują się dojrzałością myślenia,
- nie powiela cudzych poglądów, potrafi krytycznie ustosunkować się do językowej, literackiej i kulturalnej rzeczywistości,
- bierze udział w konkursach literackich, ortograficznych, osiąga w nich sukcesy,
- podejmuje działalność literacką lub kulturalną w różnych formach szkolnych, prezentuje wysoki poziom merytoryczny oraz artystyczny,
- zna omawiane pozycje lekturowe w całości, czytelnictwo rozszerza o lektury nadobowiązkowe,
- samodzielnie wyszukuje i zbiera materiał na określony temat,
- samodzielnie podejmuje własne działania artystyczne, np. słuchowisko, inscenizacja, recytacja.
II. Ocena bardzo dobra
Ocenę bardzo dobrą otrzymuje uczeń, który opanował pełny zakres wiadomości i umiejętności określony programem nauczania dla klasy szóstej, a w szczególności:
- wypowiedzi ustne i pisemne są całkowicie poprawne pod względem stylistycznym, ortograficznym , merytorycznym i logicznym,
- potrafi samodzielnie wnioskować, myśleć logicznie,
- biegle posługuje się słownikami i encyklopedią,
- samodzielnie sporządza notatki z lekcji, selekcjonuje materiał rzeczowy,
- bezbłędnie pisze charakterystykę postaci, podejmuje próbę redagowania charakterystyki porównawczej i autocharakterystyki: określa motywację czynów bohaterów, ocenia ich postępowanie,
- opowiadania twórcze wzbogaca dialogami, elementami opisów, charakterystyki,
- ten sam tekst potrafi przedstawić w formie streszczenia, opisu, opowiadania,
- w sposób świadczący o gruntownej znajomości utworu redaguje list do postaci literackiej,
- bezbłędnie pisze sprawozdania ze spaceru, wycieczki, a w pracy poświęconej oglądanemu filmowi lub spektaklowi teatralnemu podejmuje próby recenzji,
- rozumie i poprawnie posługuje się terminami w zakresie wiedzy o epice, wierszu, nowych gatunków literackich (ballada, rodzaj powieść, dramat),
- dokonuje samodzielnie analizy i interpretacji wiersza, wyodrębnia środki stylistyczne, odróżnia obrazowanie fantastyczne od realistycznego,
- pisze prace bezbłędne pod względem ortograficznym i stylistycznym,
- potrafi wyjaśnić, od czego zależą formy odmiany rzeczownika,
- wymienia rodzaje zaimków, omawia ich odmianę, funkcję w zdaniu, uzasadnia stosowanie skróconych form zaimków rzeczownych,
- biegle stopniuje przymiotniki, nazywa rodzaj stopniowania, pisze poprawnie „nie” z przymiotnikami i przysłówkami,
- rozpoznaje różne typy liczebników, określa ich formy gramatyczne i funkcję w zdaniu, potrafi uzasadnić użycie danego liczebnika,
- stosuje w zdaniu rzeczownik w różnych formach składniowych (podmiotu, dopełnienia, przydawki),
- rozpoznaje zdanie z orzeczeniem imiennym, omawia jego budowę,
- omawia, podając przykłady, różne sposoby wyrażania orzeczenia oraz podmiotu, przydawki dopełnienia i okolicznika,
- przeprowadza klasyfikację zdań złożonych współrzędnie i podrzędnie, rysuje ich wykresy.
III. Ocena dobra
Ocenę dobrą otrzymuje uczeń, który opanował wiadomości i umiejętności przewidziane podstawą programową oraz wybrane elementy przewidziane programem nauczania w klasie szóstej, a w szczególności:
- czyta poprawnie, stosując zasady prawidłowej intonacji i akcentowania,
- jego wypowiedzi ustne i pisemne mogą zawierać jedynie nieliczne błędy językowe,
- podejmuje próby wypowiadania się w formach: opowiadanie twórcze z dialogiem, elementami opisu: list literacki, charakterystyka z pogłębioną oceną postaci, sprawozdanie ze spektaklu teatralnego, filmu,
- dobra znajomość tekstu pozwala mu na odtwórcze opowiadanie losów bohaterów, omówienie elementów świata przedstawionego,
- poprawnie pisze plan ramowy i szczegółowy,
- wskazuje poznane środki stylistyczne w wierszu,
- potrafi samodzielnie poprawić większość własnych błędów,
- wymienia rodzaje zaimków,
- wyróżnia przysłówki wśród innych części mowy, wskazuje sposób ich tworzenia,
- poprawnie stopniuje przymiotniki,
- podaje przykłady liczebnika: głównego, porządkowego, zbiorowego, ułamkowego itd,
- na konkretnych przykładach omawia sposób wyrażania orzeczenia i podmiotu,
- układa przykłady zdań złożonych współrzędnie,
- wyjaśnia pisownię podanego wyrazu.
IV. Ocena dostateczna
Ocenę dostateczną otrzymuje uczeń, który w zakresie umożliwiającym postępy w dalszym uczeniu się, opanował wiedzę i umiejętności zawarte w podstawie programowej, a w szczególności:
- w wypowiedziach ustnych i pisemnych na ogół przestrzega zasad poprawności w zakresie budowy zdań, stosowania poznanego słownictwa i ortografii,
- w miarę samodzielnie posługuje się następującymi formami wypowiedzi: opowiadanie z dialogiem, streszczenie, opis, sprawozdanie, charakterystyka postaci, list, zaproszenie,
- jego technika głośnego i cichego czytania pozwala na zrozumienie tekstu,
- zna przewidziane programem gatunki literackie,
- umie wyróżnić podstawowe elementy świata przedstawionego,
- odróżnia podmiot liryczny od bohatera utworu,
- poprawia popełnione błędy przy pomocy nauczyciela,
- wyróżnia w tekście czasowniki w formie osobowej i nieosobowej,
- określa formę fleksyjną czasowników,
- odmienia podane przymiotniki przez przypadki,
- rozpoznaje w zdaniu zaimki, przysłówki, liczebniki i przymiotniki,
- stopniuje przymiotniki,
- rozróżnia przyimki proste i złożone,
- wskazuje na różnicę między zdaniem a równoważnikiem zdania,
- rozpoznaje zdania bezpodmiotowe,
- w zdaniu nazywa części zdania,
- układa zdanie złożone z podanych zdań pojedynczych.
V. Ocena dopuszczająca
Ocenę dopuszczającą otrzymuje uczeń, którego wiedza i umiejętności pozwalają na samodzielne lub przy pomocy nauczyciela wykonanie zadań o niewielkim stopniu trudności, a w szczególności:
- jego technika czytania pozwala na zrozumienie tekstu,
- względna poprawność językowa i rzeczowa wypowiedzi ustnych świadczy o zrozumieniu przez niego analizowanego problemu,
- w wypowiedziach pisemnych popełniane błędy językowe, stylistyczne, logiczne i ortograficzne nie przekreślają wartości pracy,
- stopień opanowania wiadomości pozwala na wykonanie zadań typowych, o niewielkim zakresie trudności, samodzielnie lub przy pomocy nauczyciela,
- przy pomocy nauczyciela rozpoznaje części mowy i części zdania,
- odróżnia zdania pojedyncze od złożonego
- zestawia pary wyrazów podstawowych i pochodnych,
- tworzy wyrazy pochodne za pomocą podanych formantów.
VI. Ocena niedostateczna
Ocenę niedostateczną otrzymuje uczeń, który:
- nie opanował podstawowych wiadomości w zakresie fleksji i składni, słownictwa, frazeologii i redagowania wypowiedzi oraz elementarnych wiadomości z zakresu budowy i analizy utworu literackiego przewidzianych podstawą programową,
- nie opanował techniki głośnego i cichego czytania w stopniu zadowalającym,
- jego wypowiedzi nie są poprawne pod względem językowym i rzeczowym,
- w wypowiedziach pisemnych nie przestrzega reguł ortograficznych, językowych, stylistycznych i logicznych,
- nawet z pomocą nauczyciela nie jest w stanie rozwiązać zagadnienia o elementarnym stopniu trudności.
Klasa VII
Klasa 7
OCENĘ CELUJĄCĄ otrzymuje uczeń, którego osiągnięcia w znacznym stopniu wykraczają poza wymagania dopełniające. Jego praca cechuje się samodzielnością i kreatywnością. Prezentuje wysoki poziom wiedzy i erudycji interdyscyplinarnej. Świadomie i funkcjonalnie posługuje się
bogatym słownictwem terminologicznym. Samodzielnie analizuje i interpretuje teksty
literatury pięknej, literatury faktu. Czyta, rozumie i wykorzystuje w swojej pracy teksty
popularnonaukowe i naukowe. Potrafi analizować i interpretować dzieła malarskie z
uwzględnieniem specyfiki środków języka malarskiego. Formułuje problemy, proponuje
sposoby ich rozwiązania. Z zaangażowaniem podejmuje się realizacji projektów
edukacyjnych, występuje w roli lidera grupy. Tworzy bezbłędne wypowiedzi ustne i pisemne.
Odnosi sukcesy w konkursach przedmiotowych, publikuje swoje teksty.
OCENĘ BARDZO DOBRĄ otrzymuje uczeń, który opanował pełny zakres wiadomości i umiejętności określony programem nauczania dla kl. VII, a w szczególności:
- wyjaśnia różnice między poszczególnymi rodzajami, omawia cechy utworów
synkretycznych,
- poprawnie posługuje się terminologią związaną z analizą i interpretacją utworów epickich,
lirycznych i dramatycznych,
- poprawnie posługuje się nazwami gatunków, omawia cechy gatunkowe czytanych utworów,
- wskazuje funkcję użytych w tekście literackim środków językowych oraz określa wartości
estetyczne poznawanych tekstów literackich,
- poddaje refleksji problematykę egzystencjalną w poznawanych tekstach, hierarchizuje
wartości, do których odwołuje się utwór,
- interpretuje utwór, wykorzystując potrzebne konteksty oraz elementy wiedzy o historii i
kulturze,
- wyjaśnia rolę środków języka malarskiego w tworzeniu znaczeń obrazu, interpretuje dzieło
sztuki, określa wartości estetyczne tekstów kultury,
- twórczo wykorzystuje informacje z tekstu we własnej pracy,
- funkcjonalnie włącza cytaty do wypowiedzi,
- określa funkcje literatury pięknej, literatury popularnonaukowej i publicystyki,
- samodzielnie określa cechy gatunków dziennikarskich (wywiad, artykuł),
analizuje zauważone w tekstach współczesnej kultury popularnej nawiązania do tradycyjnych
wątków kulturowych, opisuje sposób nawiązania do nich.
- rozumie, na czym polega twórczy i sprawczy charakter działań językowych,
- rozumie zjawiska fonetyczne związane z różnicami między wymową a pisownią wyrazów,
- poprawnie akcentuje wszystkie wyrazy, stosuje w wypowiedzi odpowiednią intonację
zdaniową,
- odróżnia rdzeń od podstawy słowotwórczej, tworzy rozbudowane rodziny wyrazów i
analizuje strukturę wyrazów pochodnych,
- wyjaśnia zasady tworzenia i odmiany imiesłowów,
- poprawnie stosuje imiesłowowy równoważnik zdania i rozumie jego funkcje,
- określa funkcję skrótów i skrótowców, poprawnie ich używa,
- poprawnie używa różne style wypowiedzi i je rozpoznaje,
- wyjaśnia zasady etykiety językowej,
- pisze poprawnie, zauważa popełnione błędy językowe, ortograficzne i interpunkcyjne oraz
dokonuje ich autokorekty
- tworzy rozbudowaną wypowiedź na podany temat, zachowuje logikę, spójność i
kompozycję wypowiedzi,
- funkcjonalnie wykorzystuje środki retoryczne w celu oddziałania na odbiorcę,
- samodzielnie selekcjonuje i porządkuje materiał rzeczowy potrzebny do stworzenia pracy,
tworzy szczegółowy plan wypowiedzi,
- samodzielnie pisze poznane formy wypowiedzi, w tym: recenzję, rozprawkę,
przemówienie, wywiad, stosując odpowiednie zasady kompozycji i zachowując zasady
spójności językowej,
- samodzielnie formułuje tezę i hipotezę,
- swobodnie wyraża i uzasadnia własne zdanie, używając różnorodnych argumentów,
- podaje celne i różnorodne przykłady ilustrujące argumenty,
- podsumowuje rozważania, samodzielnie formułuje wnioski,
- rozpoznaje w tekstach reklamowych środki perswazji i manipulacji, wskazuje ich funkcję,
- zna i stosuje podstawowe zasady etyki wypowiedzi,
- samodzielnie dokonuje przekształceń tekstu cudzego (skraca, streszcza, rozbudowuje),
- formułuje pytania problemowe dotyczące wszystkich składników utworu,
interpretuje głosowo utwór
- pogłębia swoją wiedzę przedmiotową, korzystając rzetelnie, z poszanowaniem własności
intelektualnej, z różnych źródeł informacji,
- rozwija nawyk krytycznego myślenia i formułowania opinii,
- bierze udział w konkursach, wykładach, pracach kół przedmiotowych itp.
aktywnie uczestniczy w życiu kulturalnym swojego regionu.
OCENĘ DOBRĄ otrzymuje uczeń, który opanował wiadomości i umiejętności przewidziane
podstawą programową oraz wybrane elementy przewidziane programem nauczania w kl. VII, a w szczególności:
- określa cechy charakterystyczne rodzajów literackich, wskazuje je w czytanych utworach,
- posługuje się terminologią związaną z analizą utworów epickich, lirycznych i
dramatycznych,
- wymienia cechy gatunkowe omawianych utworów, nazywa gatunki,
- rozpoznaje w tekście literackim użyte środki językowe (w tym: eufemizm, porównanie
homeryckie, inwokację, symbol, alegorię), próbuje określić ich funkcję, zauważa wartości
estetyczne poznawanych utworów,
- określa problematykę egzystencjalną tekstów, nazywa wartości uniwersalne, do których
odwołuje się utwór,
- odczytuje utwór, wykorzystując wybrane konteksty oraz elementy wiedzy o historii i kulturze,
- rozpoznaje znaczenia naddane dzieła sztuki,
wskazuje elementy symboliczne, rozpoznaje wartość estetyczną tekstów kultury,
- wydobywa i porządkuje istotne informacje w zależności od ich funkcji w przekazie,
- wyszukuje i porządkuje cytaty,
- wskazuje różnice między literaturą piękną a innymi rodzajami piśmiennictwa,
- zna podstawowe cechy gatunków dziennikarskich (wywiad, artykuł),
znajduje w tekstach współczesnej kultury popularnej nawiązania do tradycyjnych wątków
kulturowych
- rozumie znaczenie języka w procesie komunikacji,
- poprawnie stosuje różne sposoby zapisywania głosek,
- rozpoznaje podstawowe rodzaje zjawisk fonetycznych,
- poprawnie akcentuje wszystkie wyrazy,
- rozpoznaje i używa różne rodzaje formantów, poprawnie analizuje budowę słowotwórczą
wyrazu,
- rozumie zasady tworzenia imiesłowów,
- przekształca imiesłowowy równoważnik zdania na zdanie złożone i odwrotnie,
- używa poprawnych form skrótów i skrótowców,
- rozpoznaje różne style, różnicuje stylistycznie swoje wypowiedzi,
- świadomie stosuje w wypowiedziach zasady etykiety językowej,
- pisze zgodnie z normami poprawności językowej, ortograficznej i interpunkcyjnej, stara się
poprawiać błędy.
- wypowiada się ustnie, porządkując treść swojej wypowiedzi, wykorzystuje środki
retoryczne,
- gromadzi i porządkuje materiał rzeczowy potrzebny do stworzenia pracy, tworzy
poprawnie plan wypowiedzi,
- pisze poznane formy wypowiedzi, w tym: recenzję, rozprawkę, przemówienie, wywiad,
stosując odpowiednią dla danej formy kompozycję,
- stosuje akapity jako spójne całości myślowe,
- formułuje tezę i hipotezę,
- wyraża i uzasadnia własne zdanie, używając właściwych argumentów,
- przedstawia argumenty w dyskusji dotyczącej tekstu literackiego,
- podaje odpowiednie przykłady ilustrujące argumenty,
- formułuje wnioski wynikające z argumentacji,
- rozpoznaje w tekstach reklamowych użyte środki perswazji i manipulacji,
- zna i stosuje podstawowe zasady etyki wypowiedzi,
- dokonuje przekształceń tekstu cudzego (skraca, streszcza, rozbudowuje),
- formułuje pytania związane z przenośnymi znaczeniami utworu,
głośno czyta i recytuje teksty, dobierając odpowiednie tempo i intonację.
- korzysta z samodzielnie wybranych źródeł informacji, szanując cudzą własność
intelektualną,
- rozwija swoje uzdolnienia i zainteresowania,
- stara się myśleć krytycznie, wyraża opinie,
- aktywnie realizuje projekty, prezentuje efekty pracy indywidualnej lub grupowej,
uczestniczy w życiu kulturalnym swojego regionu.
OCENĘ DOSTATECZNĄ otrzymuje uczeń, który w zakresie umożliwiającym postępy w dalszym uczeniu się opanował wiedzę i umiejętności zawarte w podstawie programowej dla kl. VII., a w szczególności:
- wskazuje podstawowe cechy tekstów epickich, lirycznych i dramatycznych, odnajduje je w
czytanych utworach,
- stara się posługiwać terminologią związaną z utworami epickimi, lirycznymi i
dramatycznymi,
- stara się posługiwać nazwami gatunków literackich, wskazuje utwory należące do tych
gatunków,
- wyszukuje w tekście literackim użytych środków językowych, stara się je nazwać,
- wskazuje związek problematyki utworów literackich z życiem, opisuje wartości, do których
odwołuje się utwór,
- zapoznaje się ze wskazanym przez nauczyciela kontekstem utworu, stara się powiązać
utwór ze swoją wiedzą na temat historii i kultury,
- komentuje warstwę przedstawieniową dzieła sztuki, zwraca uwagę na wartość estetyczną
tekstów kultury,
- wyszukuje w tekście informacje różnego typu, cytuje fragmenty tekstu,
- klasyfikuje poznawany tekst jako literacki, publicystyczny lub popularnonaukowy,
- rozpoznaje gatunki dziennikarskie (w tym: wywiad i artykuł),
znajduje w tekstach współczesnej kultury popularnej nawiązania do tradycyjnych wątków
kulturowych.
- świadomie używa języka jako narzędzia komunikowania się,
- poprawnie zapisuje wyrazy, w których występują różnice między wymową a pisownią,
- poprawnie akcentuje większość wyrazów,
- dzieli proste wyrazy na podstawę słowotwórczą i formant, rozpoznaje wyrazy pokrewne,
- rozpoznaje rodzaje imiesłowów,
- tworzy imiesłowowy równoważnik zdania,
- podaje znaczenie powszechnie używanych skrótów i skrótowców, poprawnie ich używa,
- zauważa zróżnicowanie stylistyczne wypowiedzi, dostosowuje styl do formy wypowiedzi,
- stosuje zasady etykiety językowej,
- pisze zgodnie z podstawowymi normami poprawności językowej, ortograficznej i
interpunkcyjnej.
- wypowiada się ustnie, zachowuje wewnętrzną logikę wypowiedzi, używa środków
retorycznych,
- gromadzi materiał rzeczowy potrzebny do tworzenia wypowiedzi, pisze plan wypowiedzi,
- pisze poznane formy wypowiedzi, w tym: recenzję, rozprawkę, przemówienie, wywiad,
starając się zachować wyznaczniki gatunku,
- stosuje akapity zaznaczające trójdzielną budowę pracy,
- formułuje tezę, wie, czym jest hipoteza,
- wyraża i uzasadnia własne zdanie, używając prostej argumentacji,
- przedstawia rzeczowe i emocjonalne argumenty w dyskusji na temat znanych mu z doświadczenia problemów,
- podaje przykłady ilustrujące argumenty,
- formułuje proste wnioski,
- rozpoznaje w tekstach reklamowych podstawowe środki perswazji i manipulacji,
- zna i stosuje podstawowe zasady etyki wypowiedzi,
- podejmuje samodzielne próby przekształceń tekstu cudzego (skraca, streszcza,
rozbudowuje),
- formułuje pytania związane z dosłownymi znaczeniami utworu,
głośno, płynnie czyta i recytuje teksty, przestrzega zasad intonacji zdaniowej.
- korzysta, z poszanowaniem własności intelektualnej, z różnych źródeł informacji,
- uczy się systematycznie,
- uczestniczy w projektach edukacyjnych,
- podejmuje próby prezentowania przygotowanego materiału,
- rozwija umiejętność krytycznego myślenia, wyraża swoje zdanie,
- uczestniczy w wybranych wydarzeniach kulturalnych w swoim regionie.
OCENĘ DOPUSZCZAJĄCĄ otrzymuje uczeń, którego wiedza i umiejętności pozwalają na samodzielne lub przy pomocy nauczyciela wykonanie zadań o niewielkim stopniu trudności.
- klasyfikuje czytany utwór jako należący do epiki, liryki lub dramatu,
- zna podstawowe pojęcia związane z utworami epickimi, lirycznymi i dramatycznymi,
- wie, że istnieją gatunki literackie (w tym: pamiętnik, komedia, fraszka, tren, ballada,
epopeja), odróżnia je od rodzajów literackich,
- wie, że język utworu literackiego cechuje się obecnością różnych środków stylistycznych,
- zauważa związek problematyki utworów literackich z życiem i uniwersalnymi wartościami,
- wiąże czytany utwór ze wskazanym przez nauczyciela kontekstem,
- wymienia elementy warstwy przedstawieniowej dzieła sztuki,
- wyszukuje w tekście wskazane informacje, stara się porządkować zgromadzony materiał,
- czyta fragmenty tekstów publicystycznych i popularnonaukowych,
- rozpoznaje wskazany przez nauczyciela tekst jako artykuł prasowy,
zauważa we wskazanych przez nauczyciela tekstach współczesnej kultury popularnej
nawiązania do tradycyjnych wątków kulturowych
- komunikuje się z innymi w sposób werbalny i niewerbalny,
- zauważa różnice między wymową a pisownią wyrazów,
- poprawnie akcentuje wyrazy ze stałym akcentem,
- rozpoznaje wyrazy podstawowe i pochodne, rodzinę wyrazów, tworzy wyrazy pochodne
według wzoru,
- rozróżnia odmienne i nieodmienne części mowy, w tym imiesłowy,
- tworzy według wzoru imiesłowowy równoważnik zdania,
- zna podstawowe skróty i skrótowce, używa ich w wypowiedzi,
- stara się dostosować styl do tworzonej wypowiedzi,
- stosuje podstawowe zasady etykiety językowej,
- nie popełnia błędów zakłócających komunikację językową, stara się pisać poprawnie pod względem ortograficznym i interpunkcyjnym.
- krótko wypowiada się ustnie na podany temat,
- stara się używać prostych środków retorycznych,
- z pomocą nauczyciela redaguje plan wypowiedzi,
- pisze według podanego wzoru, z pomocą nauczyciela, poznane formy wypowiedzi, w tym: recenzję, rozprawkę, przemówienie, wywiad
- stosuje akapity,
- formułuje prostą tezę,
- wyraża własne zdanie i stara się je uzasadnić,
- przedstawia rzeczowe argumenty w dyskusji na temat problemów znanych z codziennego życia,
- stara się podać przykłady ilustrujące argumenty,
- z pomocą nauczyciela podejmuje próby wnioskowania,
- rozpoznaje w tekstach reklamowych niektóre środki perswazji i manipulacji,
- zna i stosuje podstawowe zasady etyki wypowiedzi,
- podejmuje próby przekształceń tekstu cudzego (skraca, streszcza),
- formułuje pytania dotyczące warstwy przedstawieniowej utworu,
głośno czyta i recytuje teksty, zachowując podstawowe zasady wymowy.
- korzysta, z poszanowaniem praw autorskich, z różnych źródeł informacji wskazanych przez
nauczyciela,
- rozwija nawyk systematycznego uczenia się,
- uczestniczy w pracy grupowej, współpracuje z innymi w realizacji projektów edukacyjnych, uczestniczy w programowych wyjściach o charakterze kulturalnym.
OCENĘ NIEDOSTATECZNĄ otrzymuje uczeń, którego wyniki nie osiągają poziomu wymagań koniecznych, w związku z tym nie jest w stanie wykonać, nawet z pomocą nauczyciela, zadań o niewielkim stopniu trudności. Brak aktywności w dążeniu do zdobycia wiedzy i umiejętności wyklucza osiągnięcie nawet minimalnego postępu.
Klasa VIII
Ocena niedostateczna:
- poziom umiejętności i wiadomości objętych wymaganiami edukacyjnymi klasy 8 uniemożliwia osiąganie celów polonistycznych
- uczeń nie potrafi wykonać zadań o niewielkim poziomie trudności. Brak aktywności w dążeniu do zdobycia wiedzy i umiejętności wyklucza osiągnięcie nawet minimalnego postępu.Ocena dopuszczająca:
- poziom umiejętności i wiadomości objętych wymaganiami edukacyjnymi klasy 8 umożliwia osiąganie celów polonistycznych
- uczeń potrafi wykonać zadania teoretyczne i praktyczne o niewielkim poziomie trudności
Ocena dostateczna
- poziom zdobytych umiejętności i wiadomości objętych wymaganiami edukacyjnymi klasy 8 pozwala na rozwijanie kompetencji ujętych w programie i wynikających z podstawy programowej
- uczeń wykonuje zadania teoretyczne i praktyczne typowe o średnim poziomie trudności ujętych w programie i wynikających z podstawy programowej
Ocena dobra
- uczeń poprawnie stosuje wiadomości i umiejętności ujęte w programie nauczania i wynikające z podstawy programowej, rozwiązuje samodzielnie typowe zadania teoretyczne i praktyczne
Ocena bardzo dobra
- uczeń sprawnie się posługuje zdobytymi wiadomościami, rozwiązuje samodzielnie problemy teoretyczne i praktyczne ujęte w programie nauczania i wynikające z podstawy programowej, potrafi zastosować poznaną wiedzę do rozwiązywania zadań i problemów w nowych sytuacjach
Ocena celująca
- uczeń biegle się posługuje zdobytymi wiadomościami i umiejętnościami w rozwiązywaniu problemów teoretycznych i praktycznych objętych programem nauczania i wynikających z podstawy programowej, proponuje rozwiązania nietypowe; jest twórczy, rozwija własne uzdolnienia
NA ZAKOŃCZENIE KLASY VIII
Uczeń powinien opanować treści wymagane w klasach IV–VI, a ponadto:
W zakresie kształcenia literackiego i kulturowego
Uczeń:
• wyszukuje w tekście potrzebne informacje oraz cytuje odpowiednie fragmenty tekstu, porządkuje informacje
w zależności od ich funkcji w przekazie,
• dostrzega różnice między literaturą piękną a innymi rodzajami piśmiennictwa,
• rozróżnia rodzaje i gatunki literackie (w tym pamiętnik, komedię, fraszkę, sonet, pieśń, tren, balladę, epopeję,
tragedię),
• rozpoznaje w utworze środki stylistyczne (neologizm, eufemizm, porównanie homeryckie, inwokacja, symbol,
alegoria) i określa ich funkcje,
• rozpoznaje gatunki dziennikarskie (reportaż, wywiad, artykuł, felieton) i określa ich podstawowe cechy,
• rozpoznaje w utworach rodzaje komizmu i określa ich funkcje,
• rozpoznaje w tekście ironię i określa jej funkcję,
• określa problematykę egzystencjalną w tekście i poddaje ją refleksji,
• uwzględnia w interpretacji utworów literackich potrzebne konteksty,
• wykorzystuje w interpretacji tekstów literackich elementy wiedzy o historii i kulturze,
• określa wartości etyczne i estetyczne w tekstach kultury,
• recytuje utwór literacki w interpretacji zgodnej z jego tematem i stylem,
• interpretuje dzieła sztuki (obraz, grafika, rzeźba, fotografia),
• znajduje w tekstach współczesnej kultury popularnej nawiązania do tradycyjnych wątków literackich i kulturowych.
W zakresie kształcenia językowego
Uczeń:
• zna mechanizm uproszczeń i upodobnień fonetycznych, zaniku dźwięczności w wygłosie i rozumie ich znaczenie
dla wymowy i pisowni,
• w wyrazie pochodnym wskazuje temat słowotwórczy i formant; określa rodzaje formantów i wskazuje ich funkcje
w nadawaniu znaczenia wyrazom pochodnym, rozróżnia realne i słowotwórcze znaczenie wyrazu; rozpoznaje rodzinę
wyrazów, łączy wyrazy pokrewne, wskazuje rdzeń,
• zna zasady tworzenia wyrazów złożonych, odróżnia ich typy,
• rozpoznaje imiesłowy, rozumie zasady ich tworzenia i odmiany, poprawnie stosuje imiesłowowy równoważnik
zdania i rozumie jego funkcje; przekształca go na zdanie złożone i odwrotnie,
• rozróżnia wypowiedzenia wielokrotnie złożone,
• odróżnia mowę zależną i niezależną, przekształca mowę zależną na niezależną i odwrotnie,
• rozumie i stosuje zasady dotyczące wyjątków od reguły polskiego akcentu,
• dostrzega zróżnicowanie słownictwa, rozpoznaje słownictwo ogólnonarodowe i słownictwo o ograniczonym zasięgu,
wyrazy rodzime i zapożyczone,
• zna typy skrótów i skrótowców – określa ich funkcje w tekście,
• rozpoznaje nazwy osobowe i miejscowe, używa poprawnie ich form gramatycznych,
• rozumie znaczenie homonimów,
• wyróżnia środowiskowe i regionalne odmiany języka,
• rozróżnia treść i zakres znaczeniowy wyrazu, rozumie pojęcie stylu, rozpoznaje podstawowe style funkcjonalne,
• zna zasady grzeczności językowej i stosuje ją w wypowiedziach,
• rozróżnia normę językową wzorcową oraz użytkową i stosuje się do nich,
• rozumie, na czym polega błąd językowy,
• wykorzystuje wiedzę o wymianie głosek w wyrazach pokrewnych oraz w tematach fleksyjnych wyrazów
odmiennych,
• poprawnie przytacza cudze wypowiedzi, stosując odpowiednie znaki interpunkcyjne, wykorzystuje wiedzę
o różnicach w pisowni samogłosek ustnych i nosowych, spółgłosek twardych i miękkich, dźwięcznych
i bezdźwięcznych,
• zna i stosuje w praktyce zasady pisowni wyrazów nieodmiennych i pisowni partykuły „nie” z różnymi częściami
mowy.
W zakresie tworzenia wypowiedzi
Uczeń:
• tworzy wypowiedź, zachowując zasady kompozycji, budowy akapitu jako spójnej całości myślowej oraz spójności
językowej między akapitami,
• redaguje plan kompozycyjny własnej wypowiedzi,
• funkcjonalnie wykorzystuje środki retoryczne oraz rozumie ich oddziaływanie na odbiorcę,
• wykorzystuje znajomość tezy i hipotezy oraz argumentów przy redagowaniu rozprawki oraz innych tekstów
argumentacyjnych,
• odróżnia przykład od argumentu,
• przeprowadza wnioskowanie jako element wywodu argumentacyjnego,
• rzeczowo uzasadnia własne zdanie w dyskusji,
• rozpoznaje w wypowiedziach środki perswazji i manipulacji oraz określa ich funkcje,
• zna i stosuje zasady etyki wypowiedzi,
• tworzy spójne wypowiedzi w następujących formach gatunkowych: recenzja, rozprawka, podanie, życiorys, CV, list
motywacyjny, przemówienie, wywiad,
• wykonuje przekształcenia na tekście cudzym: skraca, streszcza, rozbudowuje i parafrazuje, formułuje pytania do
tekstu,
• dokonuje interpretacji głosowej tekstów.
W zakresie samokształcenia
Uczeń:
• korzysta z informacji, respektując prawa autorskie,
• rozwija swoje uzdolnienia i zainteresowania,
• uczestniczy w życiu kulturalnym swojego regionu,
• realizuje projekty edukacyjne,
• przygotowuje prezentacje, wykorzystując technologie multimedialne,
• samodzielnie prezentuje wyniki swojej pracy,
• systematycznie się uczy,
• pogłębia wiedzę przedmiotową poprzez udział w wykładach, konkursach,
• potrafi formułować opinie i rozwija umiejętność krytycznego myślenia.