Szanowni Państwo,

nasza klasa realizuje  program autorski "Wychowanie przeciw przemocy". Zachęcam do zapoznania się z  programem i proponuję wykorzystanie niektórych zabaw w domu ze swoimi dziećmi. Z doświadczenia wiem, że dzieci bardzo je lubią.

 

"WYCHOWANIE PRZECIW PRZEMOCY"

Wstęp

Przyglądając dzieciom w różnym wieku szkolnym zauważyłam coraz więcej negatywnych zachowań, które stają się „normalnością” w środowisku szkolnym. Dzieci są agresywne wobec siebie albo stają się zamknięte, mają zawyżoną bądź zaniżoną samoocenę.  Wśród dzieci młodszych zauważa się coraz więcej „nadpobudliwców”. Przyczyny  tego zjawiska są bardzo różne. Ciągle zapracowani rodzice, komputer, który staje się jedynym przyjacielem, patologiczne zachowania w rodzinie to tylko niektóre z nich. 

Na podstawie przeprowadzonych badań ankietowych wśród uczniów i rodziców stwierdziłam, iż obie strony potrzebują wsparcia. W związku z tym opracowałam cykl zajęć wychowawczych mających na celu tworzenie dobrych relacji międzyludzkich, rozwijanie umiejętności komunikacji, podnoszenie poczucia własnej wartości, pozbywanie się uczucia lęku, radzenie sobie z agresją, przemocą.

Iwona Roszkowska

 

Konstrukcja programu:

Program opiera się na czterech rozdziałach:

1.Integracja grupy

2.Jak poradzić sobie ze złością?

3.Jak  podnieść poczucie własnej wartości?

4.Wychowanie przeciw przemocy.

Każdy rozdział zawiera cykle zajęć

INTEGRACJA GRUPY

Zajęcia 1

• Zabawa „Przedstawmy  się”.
• „Imię i nastrój”
• „Sałatka owocowa”
• Stonoga”

Zajęcia 2

• „Rundka na temat”
• Ćwiczenie Bączek”
• „Malowanie muzyki”
• „Wędrujący uścisk”

 

JAK PORADZIĆ SOBIE ZE ZŁOŚCIĄ?

Zajęcia 1

• „Co mnie złości”
• „Kto mną steruje”
• Ćwiczenia metodą. Dennisona

Zajęcia 2

• „Wymarzony pokój”
• „Koperta ze złością”
• Ćwiczenia rozluźniające i relaksacyjne

JAK PODNIEŚĆ POCZUCIE WŁASNEJ WARTOŚCI?

Zajęcia 1

• „Skrzynka z komplementami”
• „Co lubię w sobie”
• Ćwiczenia ruchowe z elementami pantomimy

Zajęcia 2

• „Cebula”
• „ Czy wiesz o kim mówię”
• „Wędrujący uścisk”

 

Zajęcia 3

• „Burza mózgów”
• „Dwa rzędy”
• „Lubię Cię jak…”

WYCHOWANIE  PRZECIW PRZEMOCY

Zajęcia 1

• Oglądanie i omówienie rysunków B. Kuzia-Banasiak ( w załączeniu)
• Nauka wiersza pt. : „Nikt nie może mnie poniżać”
• „Złość czy agresja”

Zajęcia 2

• „Moja maska złości”
• „Siła zewnętrzna i wewnętrzna”
• „Czego dzieci nie lubią”

Zajęcia 3

• „Przyjaciel”
• „Komu mogę powiedzieć”
• „Tak, nie”
• „Medal”

Rodzaje aktywności dzieci:

• Ćwiczenia ruchowe
• Rysowanie
• Malowanie
• Psychodramy
• Pantomima
• Taniec

Zajęcia prowadzone są w taki sposób, aby umożliwić uczniom aktywne doświadczanie i przeżywanie tego, co jest tematem zajęć, następne podsumowanie i opracowanie zdobytych doświadczeń. Zajęcia należy prowadzić w kręgu, ponieważ sprzyja to wyrażaniu uczuć, słuchaniu innych oraz zapamiętywaniu tego co zostało powiedziane.

 

Nauczyciel w trakcie zajęć powinien:

• Czuwać nad przestrzeganiem przyjętych wcześniej norm
• Przypominać o tym na każdych zajęciach
• Być uważnym , obserwować, słuchać , uwzględniając potrzeby uczestników
• Doceniać uczniów

 

Cele szczegółowe:

• Bliższe i wzajemne poznanie się
• Rozwijanie umiejętności komunikowania się
• Zapewnienie bezpieczeństwa  i akceptacji
• Rozpoznawanie swoich uczuć
• Rozpoznawanie myśli, które pojawiają się zwykle przed agresywnym zachowaniem się
• Radzenie sobie z własną złością
• Wyrażanie złości bez utraty kontroli nad własnym zachowaniem
• Uczenie przebaczania sobie popełnionych błędów
• Uczenie pozytywnego myślenia
• Wzmacnianie samodzielności i indywidualności
• Odróżnianie emocji od myśli i działań
• Odmawianie, nie uleganie wpływom i presji
• Podejmowanie dobrych decyzji

ROZDZIAŁ 1

INTEGRACJA GRUPY

Zajęcia 1

1.Co będziemy robić na zajęciach? (bawić się, rozmawiać)

2.Czego nie będziemy robić? ( krytykować, oceniać)

Przedstawianie się

Uczestnicy siedzą w kole. Kolejno wypowiadają swoje imiona sylabami , wykonując przy tym wymyślony układ ruchów. Cała grupa powtarza imię i ruchy.

Imię i nastrój

Dzieci mówią swoje imię nastroju wesołym i smutnym.

Sałatka owocowa

Dzieci siedzą na krzesłach, jedno w środku koła. Wszyscy otrzymują ilustracje różnych owoców lub starsze dzieci mogą zapamiętać swoją nazwę. Dziecko siedzące w środki mówi nazwę któregoś z owoców np. jabłka – wtedy wszystkie dzieci będące jabłkami i dziecko ze

środka koła zmieniają swoje miejsca. Ten kto nie znalazł miejsca zostaje w środku i wywołuje inny owoc.

Stonoga

Dzieci tworzą pociąg i idąc śpiewają:

Idzie sobie stonoga, stonoga, stonoga,

Idzie sobie stonoga, hej

Na słowa „ stonoga hej” – zatrzymują się. Pierwsze dziecko podaje swoje imię i odstawia nogę na bok, itd.

Zajęcia 2

1.Przypominam dzieciom o temacie spotkania i zasadach, które należy przestrzegać.

Rundka na temat

Powiedz co ci się ostatnio przydarzyło przyjemnego…

Bączek

Materiały: duża plansza z narysowanym kołem i ruchomą wskazówką

Wg ustalonej przez prowadzącego kolejności dzieci kręcą strzałką, w miejscu zatrzymania się wskazówki kończą zapisane zdani.

Malowanie muzyki

Dzieci stoją parami. Dłonie trzymają przed sobą. Jedna osoba maluje zgodnie z muzyką a druga naśladuje.

Wędrujący uścisk

Uczestnicy ustawiają się w kręgu, trzymając się za ręce. Grę rozpoczyna nauczyciel, ściskając rękę najbliższego dziecka, które przekazuje uścisk następnemu.

 

Zajęcia 3

1.Prowadzący przypomina o regułach obowiązujących w czasie zajęć.

Co robię dobrze?

Dzieci stoją w kręgu i mówią co wychodzi im dobrze, co potrafią robić najlepiej.

Klasowy kwiat

Klasę dzielimy na kilku osobowe zespoły. Zadaniem grupy jest narysowanie konturów kwiatu z taką ilością płatków ilu uczestników ma grupa. Następnie w każdym płatków dziecko wpisuje informacje o sobie. Po wpisaniu zdań dzieci wybierają wspólne cechy dla całej grupy i wpisują w środek kwiatka.

Malowanie kuli

Dzieci stoją w rozsypce. Oczy są zamknięte.

Prowadzący opisuje- jest lato, piękna pogoda, słońce świeci, łąka a obok duża przejrzysta kula. Wchodzisz do jej wnętrza, u stóp widzisz paletę kolorów. Weź farbę na dłonie i zacznij malować kulę od wewnątrz, malujesz ją dokładnie, u góry, u dołu, zapamiętujesz kolory. Otwierasz oczy i wspinamy się na palce. Opowiedz jakie kolory ma twoja kula.

Wędrujący uścisk

ROZDZIAŁ 2

JAK PORADZIĆ SOBIE ZE ZŁOŚCIĄ?

Zajęcia 1

Co mnie złości?

Materiały: kartki papieru, kredki

Dzieci rysują osoby lub sytuacje, które je złoszczą. Rozmawiamy i zachęcamy do szukania powodów dla których te właśnie osoby czy sytuacje je złoszczą. Nie krytykujemy dzieci za przeżywanie złości.

Kto mną steruje

Materiały: marionetka, kukiełka, nakręcana zabawka. Wysłuchanie opowiadania „To oni mnie namówili”

Pokazuję dzieciom jak porusza się marionetka, kukiełka. Pytamy- Kto decyduje o tym co robią? Kto nimi steruje? A jak jest z ludźmi?

Czytam historyjkę. Omawiam sytuację opisaną o zrzucaniu winy na kogoś, o odmawianiu i decydowaniu o sobie. Pytamy dzieci , czy były namawiane do czegoś na co nie miały ochoty. Czy potrafiły odmówić?

Ćwiczenia metodą P. Dennisona

Zajęcia 2

Wymarzony pokój

Dzieci siadają wygodnie, zamykają oczy i wyobrażają sobie, że znajdują się  w pokoju marzeń. Czytam opis pokoju marzeń. Gdy dzieci otworzą oczy, proszę aby narysowały pokój, który sobie wyobrażały.

Ta fantazja sterowania dotyczy poczucia kontroli nad własnym zachowaniem, do fantazji można wprowadzić takie uczucia jak lęk, strach.

Koperta ze złością

Materiały: duża koperta dla każdego dziecka, papier, przybory do pisania.

Każdy wpisuje na oddzielnej kartce, osoby, przedmioty, sytuacje, które go złoszczą. Następnie rwie karteczki na kawałki i wkłada je do koperty. Na następnych zajęciach wyjmuje z koperty kartki i omawia ją , później może wyrzucić  kartkę do kosza. Koperta to symbol panowania nad złością.

Co może zrobić człowiek gdy jest zły

Pytam dzieci co robią, gdy są bardzo rozzłoszczone a nie  chcą bić i krzyczeć. Wypisujemy różne sposoby  na kartce, następnie odgrywamy scenki  ilustrujące te sytuacje.

Ćwiczenia relaksacyjne, rozluźniające

ROZDZIAŁ 3

                                                    JAK PODNIEŚĆ POCZUCIE WŁASNEJ WARTOŚCI?

Zajęcia 1

Skrzynka z komplementami

Materiały:  skrzynka, małe kartki, ołówki

Przebieg: Każde dziecko wpisuje na kartce swoje imię i nazwisko i wrzuca do skrzynki. Wyciągamy ze skrzynki kolejne kartki z imionami i prosimy by każde dziecko powiedziało coś miłego o wylosowanej osobie. Prowadzący spisuje pozytywne cechy na kartce, osobno dla każdego dziecka. Dzieci w czasie zajęć śmieją się i żartują w ten sposób rozładowują napięcie.

Co lubię w sobie?

Rozpoczynamy dyskusję co to znaczy lubić i akceptować  samego siebie. Wyjaśniamy, że ma to każdemu pomóc w odnalezieniu pozytywnych cech. Powiedz, co w sobie lubisz?

Należy porozmawiać z dziećmi o uczuciach, które pojawiły się w trakcie ćwiczenia. Czy dziecko zgadza się z tym, co o nim powiedziano.

Ćwiczenia  ruchowe z elementami pantomimy.

Dzieci poruszają się swobodnie po sali, wykonując ruchy zgodne z poleceniami prowadzącego:

- idziemy po kamieniach

- idziemy dźwigając na plecach worek z ziemniakami

- idziemy jak słonie

- idziemy jak roboty

Zajęcia 2

1.Przypominamy o zasadach obowiązujących na zajęciach.

Ćwiczenie Cebula

Dzieci poruszają się po sali. Na sygnał prowadzącego zatrzymują się i witają z osobami stojącymi najbliżej przez podanie ręki. Na kolejny sygnał witają się plecami, ramieniem, uchem ,itd.

Czy wiesz o kim mówię?

Prowadzący opisuje pewną osobę zwracając uwagę na pozytywy. Zadaniem grupy jest odgadnięcie o kim mowa.

Wędrujący uścisk

Zajęcia 3

Burza mózgów

Każdy uczestnik zajęć mówi 3 pozytywne cechy o koledze z boku.

Dwa rzędy

Dzieci ustawiają się w 2 rzędach twarzą do siebie. Wyobraźmy sobie, że spotykam znajomych , podchodzimy do siebie i witamy się

Spotykamy najbliższego przyjaciela i witamy się

Spotykamy mamę, która wróciła z podróży  itp.

Lubię cię jak…

Rysujemy dwa koła współśrodkowe. Jedno duże, drugie mniejsze. W środku mniejszego staje jeden uczestnik grupy. Pozostali  ustawiają się na obwodzie koła dużego, twarzą w stronę osoby stojącej w środku. Na sygnał idziemy w kierunku środka. Jeżeli bardzo lubimy osobę stojącą w środku  podchodzimy bardzo blisko, jeśli mniej stajemy w dowolnym miejscu.

Jestem gwiazdą

Ustawiamy dzieci w szpaler. Oto idzie bardzo znana osoba, gwiazda… Zaczynamy od osoby stojącej  na końcu . Będzie musiała ona przejść przez środek szpaleru jak gwiazda, wszyscy witają gwiazdę.

Następnie dziecko dokańcza zdanie- Kiedy muszę wyjść na środek sali czuję się…..

 

 

ROZDZIAŁ 4

WYCHOWANIE PRZECIW PRZEMOCY

Zajęcia 1

1.Informujemy  dzieci o czym będą zajęcia. Ustalamy zasady i normy obowiązujące podczas zajęć.

Rysunki

Nauczyciel przypina do tablicy rysunki B. Kuzia-Banasiak. Każdy z tych rysunków omawia oddzielnie i prosi dzieci, aby przyjrzały się rysunkom dokładnie i opowiedziały co na nich widzą. Rozmawiamy z dziećmi i  staramy się zorientować, czy znają słowo „znęcanie się”. Pytamy o przykłady, podajemy swoje, pytamy co czują w takich sytuacjach?

Nauka wiersza

„ Nikt nie może mnie poniżać, krzywdzić, bić, wyzywać i każdego mogę zawsze na ratunek wzywać”

Złość czy agresja

Materiały: kolorowe książeczki, gazety, z których można wyciąć zdjęcia, rysunki przedstawiające ludzi zachowujących się agresywnie, duże arkusze papiery, klej, nożyce, flamastry.

Naklejam na tablicy dwa arkusze papieru, jeden tytułuję „zły”, drugi „asertywny” ( dzieci znają to określenie). Dzieci wklejają sytuacje na odpowiedni arkusz. Zwracam uwagę, że złość nie zawsze musi prowadzić do agresji. Można nad nią panować i wyrażac w sposób nieszkodliwy.

 

Zajęcia 2

Moja maska złości

Materiały: talerze, tacki z papieru, flamastry

Rozmowa na temat, w jakich sytuacjach i dlaczego używamy masek. Każde dziecko sporządza maskę złości, nakłada ją i mówi o wszystkich rodzajach uczuć, które przeżywa.

Siła zewnętrzna i wewnętrzna

Materiały: kredki, flamastry, papier.

Każde dziecko rysuje co dla niego znaczy być silnym. Dzieci przeważnie na ilustracjach pokazują siłę fizyczną. Po prezentacji wszystkich rysunków, pytam dzieci czy znają jeszcze inną siłę. Pomagam dzieciom rozróżnić siłę zewnętrzną od wewnętrznej. Zanim ktoś użyje siły fizycznej powinien skorzystać z siły wewnętrznej, rozsądku, siły woli, przekonywania.

 

Czego dzieci nie lubią?

Prowadzący pyta: Jakiego zachowania za strony kolegów dzieci nie lubią? Prowadzący zapisuje propozycje na tablicy, następnie prosi, aby osoby podchodziły i skreślały szczególnie niemiłe dla nich formy traktowania.

 

Zajęcia 3

Przyjaciel

Co to znaczy być dla kogoś przyjacielem?

Rozmawiamy o cennych cechach charakteru u przyjaciela. Sprawdzamy, czy ktoś chciałby mieć przyjaciela. Pytamy, czy ktoś chciałby mieć przyjaciela, który dokucza, przezywa nas. Czasami się zdarzy, że ktoś nas zaczepia, zabierze nam plecak czy pieniądze wtedy powinniśmy prosić o pomoc i możemy głośno mówić wiersz-  Nikt nie może mnie……….......( znany dzieciom). Należy uświadomić dzieciom, że dorośli też często proszą o pomoc.

 

Komu mogę powiedzieć?

Prowadzący prosi, aby dzieci pomyślały do kogo mogą się zwrócić o pomoc, jeśli ktoś zastosuje wobec nich przemoc. Każde dziecko wymienia swoją zaufaną osobę.

 

Quiz- tak- nie

Karteczki z napisem TAK,NIE

Prowadzący czyta pytanie, dzieci podnoszą odpowiednią kartkę. W odpowiedziach nie używamy słów.

- Czy dzieci lubią jak im się dokucza?

- Czy można bić i kopać inne dziecko?

- Czy dziecko może się czasem złościć?

- Czy kolegom ze starszych klas wolno znęcać się nad młodszymi?

-Czy, gdy ktoś mnie krzywdzi mogę na  ratunek wzywać?

Pytania możemy układać w zależności od grupy dzieci.

 

Medal

Każde dziecko jest inną osobą, ważną i wyjątkową. Każdy z nas potrafi coś robić, ma cechy, których inni nie mają.

Zapraszamy dzieci do robienia medali z kartonu lub papieru. Kiedy dzieci zakończą następuje uroczyste przyznanie medali. Wymyślamy wspólnie z klasą co dekorowane medalem dziecko potrafi, co jest w nim dobrego. Na koniec organizujemy honorowy marsz wszystkich dzieci z medalami.

 

Procedury osiągania celów

 

1.Ciągłe oddziaływanie na świadomość dziecka oraz troska o kształtowanie utrwalanie pożądanych zachowań.

2.Wyrażanie emocji poprzez zabawę, malowanie, rysowanie, śpiew, pantomimę.

3.Tworzenie sytuacji sprzyjających wyrażaniu własnych uczuć, myśli i poglądów.

4.Stwarzanie atmosfery ciepła i serdeczności.

5.Obserwacja zachowań dzieci.

6.Prowadzenie zajęć metodami aktywnymi.

7.Dokładne omawianie każdego rodzaju ćwiczeń, zabaw.

8.Prezentacje prac uczniów w klasie, w szkole.

9.Rozwiązywanie problemów pojawiających się podczas zajęć.

10.Prowadzenie rozmów z rodzicami na temat zachowań i indywidualnego podejścia do każdego dziecka.

 

 

Bibliografia

1.Chomczyńska- Miliszkiewicz, Pankowska D.- „ Polubić szkołę” WSiP 1995

2.Grochulska J. -„Agresja u dzieci” WSiP 1993

3.Strzemieczny J. „ Zajęcia socjoterapeutyczne dla dzieci  w wieku szkolnym Warszawa PTP 1998

4.Nartowska H.-  „Dziecko nadpobudliwe psychoruchowo”

5.Weston D., Weston M. S. –„Co dzień mądrzejsze- 365 gier i zabaw kształtujących charakter, wrażliwość i inteligencję emocjonalną dziecka” , Prószyński i S-ka, Warszawa

6.Gry i zabawy grupowe- zeszyt Problemowo- Metodyczny, MEN, Instytut Badań Pedagogicznych